Türkiye’de evsiz vatandaşların sayısı son yıllarda dramatik bir artış göstererek 100 bin kişiyi aştı. İstanbul Planlama Ajansı verilerine göre, 2021 yılında 70 bin civarında olan evsiz sayısı, 2025 itibarıyla 100 binin üzerine çıkarak ülkedeki konut krizinin derinleştiğini ortaya koyuyor[1].
Konut Krizi Derinleşiyor
İstanbul Planlama Ajansı Başkanı Buğra Gökce, barınma hakkının temel bir insan hakkı olduğunu vurgulayarak, yoksul ve dar gelirli vatandaşların kötü koşullarda yaşamaya mahkûm edildiğini belirtiyor. Gökce’nin açıklamalarına göre, sokakta yaşamak zorunda kalan yurttaşların yanı sıra, çatıları akan, ısınmayan ve sağlıksız konutlarda oturmak zorunda kalan milyonlarca insanın varlığı dikkat çekiyor[1].
TÜİK ve EuroStat verilerine dayanarak yapılan değerlendirmelere göre, Türkiye’de konut kalitesi giderek kötüleşmekte ve Avrupa ülkeleri arasında en kötü durumda bulunmaktayız. TÜİK’in son verilerine göre, kurumsal olmayan nüfusun yüzde 31,3’ü sızdıran çatı, nemli duvar, çürük pencere çerçeveleri gibi yapısal sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır[1].
Evsizlik Profilinde Erkek Ağırlığı
Şefkat Der gönüllüsü Hayrettin Bulan’ın verdiği bilgilere göre, evsizlerin yüzde 95’ini erkekler oluşturmaktadır. İstanbul’da 7 ile 10 bin arasında, Türkiye genelinde ise yaklaşık 70 bin civarında evsiz bulunduğu tahmin edilmekteydi. Ancak bu sayının günümüzde 100 binin üzerine çıktığı görülmektedir[4].
Türkiye’ye gelen sığınmacıların da evsiz sayılarındaki artışa katkıda bulunduğu belirtilmektedir. Sokakta kalan çok sayıda sığınmacının varlığı, sorunu daha da karmaşık hale getirmektedir[4].
Yetersiz Hizmet Kapasitesi
İstanbul’da kış aylarında belediye salonlarına alındıklarında 3 bin 500 kişiye ulaşılan sayının, gerçek evsiz nüfusunun sadece bir kısmını temsil ettiği değerlendiriliyor. Evsizlerin tamamının bu tür tesislere gelmediği göz önünde bulundurulduğunda, gerçek sayının tahmin edilenden çok daha yüksek olabileceği öne sürülmektedir[4].
Mevcut Hizmetlerin Sınırlılığı
Ankara SHÇEK’in altı ay boyunca verdiği hizmet ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin soğuk kış aylarında Alibeyköy’deki spor salonunda sağladığı geçici barınma imkânları, sürekli ve kalıcı çözümler olmaktan uzaktır. Bu hizmetlerin 365 güne çıkarılması ve niteliğinin iyileştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır[3].
Avrupa ile Kıyaslama
Almanya’da 2025 itibarıyla 531 bin kişinin evsiz durumda olduğu ve bunların 50 bininin doğrudan sokakta yaşadığı raporlanmaktadır. Bu veriler, evsizlik sorununun gelişmiş ülkelerde de ciddi boyutlara ulaştığını göstermektedir[5].
Çözüm Önerileri
Sivil toplum kuruluşları, evsizlik sorunuyla mücadele için üç temel talep ortaya koymaktadır:
- Başta büyük şehirler olmak üzere, valilik ve belediye işbirliği ile evsizler yurtları/merkezlerinin açılması ve 365 gün 24 saat hizmet verilmesi
- Bu tesisler açılıncaya kadar, devlet kurumları tarafından bina veya otellerin kiralanıp soğuk kış aylarında acil olarak faaliyete sokulması
- Sokakta yaşayan insanları 24 saat yetkililere bildirebilecek telefon servisinin kurulması
Evsizlerin bakım, tedavi ve rehabilitasyonlarının sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar tarafından yapılması, üç öğün yemek verilmesi ve bu mekânlarda koşulsuz, süresiz kalma imkânının sunulması da öneriler arasında yer almaktadır[3].