OGM’nin 2024-2028 Stratejik Planında Dikkat Çeken Liyakat ve Bütçe Sorunu Tespit Edildi

Tarım ve Orman Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) 2024-2028 ve 2025-2030 dönemlerini kapsayan stratejik planlarında dikkat çeken iki temel sorun öne çıkıyor: liyakat eksikliği ve bütçe yetersizliği. İklim değişikliğine karşı kapsamlı hedefler içeren bu planlar, kamuoyunda uygulama kapasitesi ve kaynak dağılımı açısından ciddi endişelere yol açtı.

Orman Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı 2025-2030 İklim Değişikliği Azaltım ve Uyum Stratejisi ile Eylem Planı, 23 uyum eylemini kapsıyor ve ülkenin orman varlığını toplam alanın yüzde 30,3’üne çıkarmayı hedefliyor. Ancak bu iddialı hedeflerin arkasında yeterli mali kaynak ve nitelikli personel altyapısının bulunup bulunmadığı tartışma konusu.

Stratejik Plandaki Hedefler ve Gerçeklik Arasındaki Uçurum

OGM’nin 2024-2028 stratejik planı, verimli orman alanını 14 milyon 150 bin hektara çıkarmayı, 30 bin hektar sahada endüstriyel ağaçlandırma yapmayı ve 10,5 milyon hektar orman alanının envanterini çıkarmayı öngörüyor. Bakanlığın 2025 yılı performans programında ise dijitalleşme, teknoloji kullanımı ve ekosistem koruması merkeze alınıyor.

Stratejik planda öne çıkan konular şöyle sıralanıyor:

1. Yapay zeka destekli karar destek sistemleri ile orman yangınlarına erken müdahale
2. Uydu, dron ve robotik sistemler kullanarak yangın önleme
3. Kuraklık, sel, taşkın ve heyelan için tahmin ve erken uyarı sistemleri
4. Coğrafi bilgi sistemleri ile ağaçlandırma alan tespiti
5. Kentsel alanlarda yeşil alanların artırılması ve yeşil koridorlar

Liyakat Sorunu: Teknik Kadro ve Uzmanlık Eksikliği

Stratejik planların en büyük açmazı, bu teknolojik dönüşüm ve kapsamlı projeleri yürütecek nitelikli personel altyapısının yeterli olmaması. Teknik personele yönelik iklim dostu ormancılık eğitimlerinin plan kapsamında yer alması, mevcut kadronun bu alandaki yetkinlik eksikliğini dolaylı olarak kabul ediyor.

Orman mühendisleri, genetik uzmanları ve coğrafi bilgi sistemleri uzmanları gibi kritik kadrolarda yaşanan boşluklar, planın hayata geçirilmesini tehdit ediyor. Özellikle kuraklık ve tuzluluk gibi ekstrem koşullara dayanıklı genetik kaynakların tespiti ve tohum üretimi gibi ileri düzey projeler, uzman kadro gerektirir.

Kritik Pozisyonlardaki Eksiklikler

Bütçe Yetersizliği: İddialı Hedefler, Kısıtlı Kaynaklar

Stratejik planda yer alan projelerin gerçekleştirilmesi için öngörülen bütçenin, hedeflerin büyüklüğü ile orantılı olmadığı değerlendiriliyor. Özellikle teknolojik altyapı yatırımları, dron filosu oluşturma, yapay zeka sistemleri kurma ve personel eğitim programları önemli mali kaynaklar gerektiriyor.

Orman köylüsü sosyoekonomik projeler, odun dışı orman ürünlerinin geliştirilmesi, standart bozulmuş orman yollarında büyük onarım çalışmaları ve mera ıslah çalışmaları gibi kalemler için ayrılan kaynakların yeterli olmadığı belirtiliyor. AR-GE projelerine ayrılan fonların, organik gübre ve çevre dostu alternatiflerin geliştirilmesi için gerekli araştırmaları destekleyemeyeceği ifade ediliyor.

Paris Anlaşması ve 2053 Net Sıfır Hedefi Baskısı

OGM’nin 2025-2030 stratejisi, Türkiye’nin Paris Anlaşması taahhütlerine, 2053 Net Sıfır vizyonuna ve AB Yeşil Mutabakatı uyum sürecine doğrudan katkı sağlamayı hedefliyor. Bu uluslararası yükümlülükler, planın sadece bir belgeden ibaret kalmayıp hayata geçirilmesini zorunlu kılıyor.

Ancak sera gazı tutumunun artırılması, karbon ayak izinin azaltılması ve sürdürülebilir orman yönetimi için gerekli makro planlamaların genişletilmesi, ciddi yatırım ve kurumsal kapasite artırımı gerektiriyor. Tarımsal ormancılık ve canlı rüzgar perdesi uygulamalarının yaygınlaştırılması için de yeterli teknik destek ve teşvik mekanizmaları oluşturulmalı.

Kentsel Yeşil Dönüşüm Planları

Stratejide kentsel alanlarda yeşil alanların artırılması önemli bir yer tutuyor. Kent içlerinde parklar, koruluklar ve bitkilendirilmiş bahçeler oluşturulması, yerleşim alanları ile sanayi bölgeleri arasında yeşil koridorlar kurulması hedefleniyor. Belediyeler ve ilgili bakanlıklarla iş birliği içinde, kentsel alanlarda odunsu yeşil alan oranlarının izlenmesi için teknik ve yasal mekanizma geliştirilmesi planlanıyor.

Bu hedeflerin gerçekleşmesi için belediyelerle koordinasyon, arazi tahsisi ve bakım-onarım bütçeleri kritik önem taşıyor. Ancak yerel yönetimlerle merkezi hükümet arasındaki kaynak dağılımı ve sorumluluk paylaşımında netlik bulunmadığı görülüyor.

Orman Yangınlarına Karşı Teknolojik Çözümler

İklim değişikliği nedeniyle artan orman yangınlarının sıklığı ve şiddetine karşı OGM, yangın önleme ve müdahale süreçlerini güçlendirmeyi planlıyor. Yapay zeka destekli karar destek sistemleri, uzaktan algılama teknolojileri ve robotik sistemlerle yangınlara erken müdahale hedefleniyor.

Ancak bu teknolojilerin satın alınması, entegrasyonu ve işletilmesi için gerekli bütçe ve teknik personel konusunda somut adımların atılıp atılmadığı belirsizliğini koruyor. Teknolojik altyapı yatırımlarının yanı sıra, sistemleri kullanacak personelin eğitimi de kritik bir gereklilik olarak öne çıkıyor.

Ekosistem Koruma ve Ağaçlandırma Çalışmaları

Plan, ağaçlandırmaya uygun alanların tespitinde coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemlerini kullanmayı öngörüyor. Ekosistemlerin sürdürülebilir yönetimi ve sera gazı tutumunun artırılması için ormancılık ve tarım sektörlerinde makro planlamalar genişletilecek.

Biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesi, endemik türlerin korunması ve doğal habitatların restorasyonu gibi hassas konularda da somut eylem planlarına ihtiyaç var. Bu alanda çalışacak ekoloji ve biyoloji uzmanlarının istihdam edilmesi, başarı için ön koşul niteliği taşıyor.