Türkiye, 2025 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 180 ülke arasında 159. sıraya geriledi. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün yayımladığı rapora göre, Türkiye geçen yıla kıyasla bir sıra daha kaybederek “çok vahim” kategorisinde yerini korudu.
Endekste Sürekli Gerileme Trendi
Türkiye’nin basın özgürlüğü sıralamasındaki düşüş trendi yıllardır devam ediyor. 2002 yılında 99. sırada bulunan Türkiye, 2016’da 151, 2017’de 155, 2018 ve 2019’da 157. sıraya kadar geriledi. Son yıllarda 2020’de 154, 2021’de 153, 2022’de 149, 2023’te 165, 2024’te 158. sırada gösterilmişti.
Bu yılki gerileme, medya özgürlüğünü kısıtlayan ulusal şartların sürdüğünü gösteriyor. RSF Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu, Türkiye medyasının ekonomik faktörler bakımından da zorluklarla karşı karşıya olduğunu belirterek, “Karşı karşıya bulunduğumuz tehlike, medyada tek seslilik” değerlendirmesinde bulundu.
Gazeteciler Üzerindeki Baskılar Artıyor
Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) 2024-2025 Basın Özgürlüğü Raporu, ülkedeki mevcut durumun ciddiyetini ortaya koyuyor. Nisan 2025 itibarıyla en az 19 gazeteci, gazetecilik faaliyeti nedeniyle çeşitli cezaevlerinde bulunuyor.
Son bir yıl içerisinde toplam 29 gazeteci tutuklanırken, 6 gazeteci ev hapsi adli kontrol tedbirine maruz kaldı. Gazeteciler hakkında 313 soruşturma açılması ve 123 gözaltı işleminin uygulanması, sektör üzerindeki baskının boyutlarını gözler önüne seriyor.
Yargısal Süreçlerdeki Yoğunluk
Yargısal verilere göre, 212 davada toplam 311 gazeteci yargılandı. Bu yargılamaların 196’sı ceza yargılaması niteliğinde olurken, 16’sı tazminat talepli özel hukuk davası olarak kaydedildi. Ceza davalarında 300 gazeteci hakim karşısına çıkarken, özel hukuk davalarında 11 gazeteci ve 4 kurum yargılandı.
Dezenformasyon Yasası’nın Etkisi
Ekim 2022’de yürürlüğe giren Dezenformasyon Yasası’nın basın özgürlüğü üzerindeki etkisi kayda değer boyutlara ulaştı. Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten Nisan 2025’e kadar en az 67 gazeteci hakkında 85 soruşturma açıldı.
Bu yasa kapsamında en az 15 gazeteci gözaltına alınırken, 4 gazeteci tutuklandı. Yasal düzenlemelerin gazeteciler üzerinde yarattığı caydırıcı etki, medya sektöründeki özgürlük alanını daraltmaya devam ediyor.
Uluslararası Konumlandırma
Türkiye’nin 159. sıradaki konumu, ülkeyi dünya genelinde basın özgürlüğünün en kötü olduğu 22. ülke konumuna yerleştiriyor. Bu durum, demokratik değerler açısından endişe verici bir tablo çiziyor.
Medya sektöründeki tek sesliliğe yönelik uyarılar sürerken, gazetecilerin karşılaştığı yasal ve ekonomik zorluklar basın özgürlüğünün önündeki temel engeller olarak öne çıkıyor. Sektör temsilcileri, mevcut durumun sürdürülebilir gazetecilik açısından ciddi riskler barındırdığını vurguluyor.